Erik van der Heijden is benoemd tot hoogleraar Interventional Pulmonology aan Radboud UMC/ Radboud Universiteit. Zijn primaire focus is het ontwikkelen van technologische innovaties om de vroege diagnose en behandeling van patiënten met longkanker te verbeteren. Ook zet hij zich in om deze nieuwe technologie toe te passen in de dagelijkse praktijk.
Detectie van vroege longkanker is meestal toeval, wanneer incidentele knobbeltjes worden gevonden op een thorax CT, bijvoorbeeld wanneer iemand op de spoedeisende hulp wordt beoordeeld na een verkeersongeluk. ‘Als we deze kwaadaardige knobbeltjes vroeg kunnen diagnosticeren, kunnen we ook vroeg met therapie beginnen, met een grotere kans op curatie’, zegt longarts Erik van der Heijden. ‘Ik werk met mijn team aan de ontwikkeling van nieuwe technologie waarmee we de route naar deze tumoren beter in kaart kunnen brengen en opties voor lokale behandelingen kunnen evalueren.’
Broodkruimels
Toch is het moeilijk aan te tonen of een verdacht plekje daadwerkelijk longkanker is. ‘Momenteel is bij 65% van alle mensen die bestraald worden voor longkanker in een vroeg stadium niet bewezen dat het daadwerkelijk om longkanker gaat’, zegt Van der Heijden. De standaarddiagnose is nu een biopsie van het verdachte gebied via de borstwand, maar dat is technisch niet altijd haalbaar of mogelijk vanwege beperkingen in de longfunctie als het gebied diep in de longen ligt. Bovendien leidt zo’n biopsie in twintig procent van de gevallen tot een klaplong. ‘We hebben betere en minder invasieve diagnostiek nodig.’
Van der Heijden ontwikkelde daarom een nieuwe techniek: cone beam CT-navigatiebronchoscopie. De patiënt ligt op een hybride operatiekamer met een CT-scanner. Artsen gaan met een bronchoscoop, een flexibele katheter met daaraan een camera en een lamp, via de mond de longen in naar steeds kleinere vertakkingen van de luchtpijp. Ze bepalen de route naar de tumor op basis van live CT-beelden. ‘Het is alsof je in een boom klimt, helemaal tot aan het kleinste takje. Op de computerbeelden zetten we bij elke splitsing een stip die de juiste afslag aangeeft. Die stipjes wijzen de weg als broodkruimels.’ Eenmaal in de tumor neemt de arts biopten voor een precieze diagnose.
Robotica
Deze techniek moet breed beschikbaar komen, vindt Van der Heijden: ‘We hebben de kosteneffectiviteit aangetoond en vanaf 1 januari 2024 vergoeden zorgverzekeraars het. We leiden andere centra op en werken ondertussen aan verbetering van de techniek.’ Dat gebeurt bijvoorbeeld met slimme software die de arts als een tomtom naar de tumor leidt. Verder kunnen de instrumenten worden verbeterd. ‘We gebruiken een katheter met een gebogen punt, die lastig kan zijn bij het nemen van moeilijke bochten. We bereiden nu tests voor met een beter bestuurbare katheter. We zouden hem ook kunnen gaan sturen met robotondersteuning.’
Artsen gebruiken momenteel CT-geleide bronchoscopie voor diagnostiek. ‘Maar als we met onze instrumenten in die long zitten, zouden we in dezelfde procedure ook direct een tumor kunnen behandelen’, zegt Van der Heijden. ‘Bijvoorbeeld immunotherapie direct in een tumor injecteren, of een tumor lokaal verwarmen met microgolfstraling.’ Met dergelijke technieken in een vroeg stadium van de ziekte kun je meer invasieve en zwaardere behandelingen in een later ziektestadium voorkomen en de uitkomsten bij longkanker verbeteren.’
